از شرایط و ویژگی های قانونی ثبت اختراع:

ماده ۱ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، اختراع را این‌گونه تعریف می‌کند: اختراع نتیجهٔ فکر کردن فرد یا افراد است که برای اولین بار فرایند یا فراورده ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن حل می‌کند.

در صورتی که اختراعی دارای شرایط درج شده در قانون باشد در این صورت از حمایت آن کشور برخوردار شده و حق اختراع به مخترع داده می‌شود. دارندهٔ حق اختراع طبق قانون از حقوقی خاص بهره‌مند می‌ شود.

 اختراع قابل چه شرایطی باید داشته باشد؟

مطابق قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری ۱۳۸۶، اختراع باید دارای شرایط زیر باشد:

در دنیا جدید باشد.

دارای گام ابتکاری باشد.

کاربرد صنعتی داشته باشد.

جدید بودن ویرایش

یکی از شرط های اصلی ثبت اختراع، جدید بودن آن است به همین دلیل در صورتی که اختراعی قبلاً  ثبت شده باشد ، اختراعی همانند آن یا مشابه آن قابل ثبت نخواهد بود.

جدید بودن یعنی اینکه اختراع در آن صنعت یا فن از قبل وجود نداشته باشد و در جهان جدید باشد. بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند که کافی است که اختراع در ایران جدید باشد، در حالیکه قانون سال ۸۶ در بند (ه) مادهٔ ۴ به جدید بودن اختراع در «جهان» اشاره کرده‌است.

گام ابتکاری    

مطابق قانون کشور ما این ویژگی به معنای این است که اختراع برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد. برای مثال تغییر ویژگی‌های ظاهری یا ترکیب چند اختراع به‌طور ابتدایی که برای یک فرد با دانش و مهارت عادی در آن حرفه امری بدیهی به نظر می‌رسد موجب ایجاد حق برای فردی نمیشود.

کاربرد صنعتی

کاربرد صنعتی به جنبه علمی و کاربردی محصول یا فرایند اشاره دارد. مطابق مادهٔ ۲ قانون سال ۸۶ُ اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. منظور از صنعت، معنای گستردهٔ آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود

همانطور که اشاره شد حق اختراع عبارت است از حق انحصاری که مخترع برای مدت محدودی برای استفاده انحصاری از اختراع خود دارد.بدیهی است که این حق انحصاری هنگامی به رسمیت شناخته می شود  که مخترع در صدد ثبت اختراع خود برآمده و مطابق مقررات مربوطه به ثبت آن اقدام کرده باشد وگرنه به هیچ عنوان مورد حمایت قانون‌گذار قرار نخواهد گرفت. برای تفهیم مطلب یک مثال می‌زنیم : مثلاَ اینکه روغن نباتی را از کنجد می گیرند و فردی که بتواند به طریق بخصوصی از سایر حبوبات نیز آن را تهیه نماید و مخترع باید از این حق خود استفاده کند و مثال های از این دست که فراوان هستند.

حق اختراع نتیجه زحمت،کار و فعالیت مخترع می باشد، چون کالای جدیدی به بازار عرضه کرده است.البته اختراع باید از لحاظ اقتصادی و عملی سریعأ قابل استفاده باشد،زیرا قوانین علمی که ممکن است بعداَ منشاء نتایج مهمی گردند از لحاظ مادی ارزش اقتصادی ندارند. و همانطور که در ابتدا اشاره کردیم علاوه بر آن اختراع باید تازگی داشته باشد و قبلاَ شناخته نشده باشد.

قانون ثبت علایم و اختراعات ایران در رابطه با ثبت اختراعات  در ماده 26 می گوید : ” هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلف صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که مطابق شرایط و در مدت مقرر شده در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید،مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد”.

در همین رابطه ، باید بگوییم  هر کس مدعی یکی از امور زیر باشد می تواند تقاضای ثبت اختراع داشته باشد:

ابداع هر محصول صنعتی جدید

کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به شکل و راه جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی

مطابق ماده ی 4 قانون ثبت اختراعات،طرح های صنعتی و علائم تجاری مواردی که در زیر به آنها اشاره می کنیم از حیطه حمایت از اختراع خارج هستند:

الف-اکتشافات،نظریه های علمی روش های ریاضی و آثار هنری

ب-طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی

ج-روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسانی یا حیوانی

البته توجه داشته باشید که این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش های مزبور نمی شود.

د-منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیندهای زیستی تولید آن ها

ه- آنچه از پیش در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.

توجه داشته باشید در حالتی که افشاء اختراع طی مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع انجام گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

 اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و غیر اخلاقی باشد.

با توجه به آنچه که گفتیم ، اختراع به هیچ عنوان نباید پیش از آن منتشر شده باشد وگرنه اختراع نخواهد بود و تنها استثنایی که شامل این اصل می شود در مورد اختراعی است که قبلاً در خارج از کشور به ثبت رسیده باشد چه در این صورت  قطعاً این اختراع معرفی و چاپ و منتشر شده است و به همین دلیل برابر با ماده 30 قانون ثبت علایم:

اگر مخترعی در خارج از ایران اختراعی را ثبت کرده باشد بر اساس اختراع خارجی می تواند اختراعش را در ایران به ثبت برساند مشروط به آنکه مدت اختراعش از ثبت اختراع اولی تجاوز نکند و چنانچه  در این مدت فرد دیگری این اختراع را در ایران به نتیجه برساند مخترع نمی تواند جلو کار او را بگیرد و البته برای بعد از آن می تواند تقاضای جلوگیری نماید ولی از کار کسانی که تا آن تاریخ شروع کرده اند نمی تواند جلوگیری کرد و در حالت کلی خارجیان می توانند اختراعات خود را در ایران به ثبت برسانند به شرط آن که به موجب عهد نامه یا معامله متقابله Receprocite  از طرف کشور متبوع مخترع نیز این حق برای مخترعین ایرانی شناخته شده باشد.

در پایان صمیمانه از همراهیتان سپاس گزاریم امیدواریم مطالعه این مطالب برایتان سودمند بوده باشد