ضرورت شرط جدید یا اصیل بودن طرح یا شرط توأمان آنها
در اینکه در ماده 21 قانون مصوب 1386، برای ثبت طرح صنعتی وجود دو شرط جدید و اصیل بودن ضرورت دارد یا اینکه تنها یکی از آن دو برای ثبت طرح صنعتی کفایت دارد، بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد. برخی معتقدند که ظاهر ماده 21 قانون مصوب 1386 نشان میدهد که قانونگذار شرط جدید بودن را به عنوان تنها شرط اصلی ثبت طرح صنعتی در نظر گرفته است و دلایلی بطور خلاصه به شرح زیر ارائه نمودهاند:
- معیار اصالت در قانون تعریف نشده و قانونگذار عامدانه به تعریف معیار جدید بودن اکتفاء کرده است؛ گویی اصالت را در لوای جدید بودن و وابسته به آن در نظر گرفته است و از این جهت نیازی به تعریف آن ندیده است و تعریف اصالت که در آئیننامه مصوب 1387 آمده است فراتر از قانون است.
- جدید بودن در مقایسه با اصالت از پیشینه بیشتری برخوردار است و نظام حقوقی ایران، سازگاری بیشتری با آن دارد.
- اوضاع و احوال حاکم بر نظام حقوقی ایران حمایت بیشتری نسبت به آفرینههای مالکیت صنعتی با معیار جدید بودن در مقایسه با آثار ادبی و هنری با معیار اصالت میکند. طرح صنعتی نیز در غالب نظرها و اندیشههای حقوقی به عنوان مالکیت صنعتی شناخته شده و ذکر آن در ذیل قانون مصوب 1386 مؤید این ادعاست.
- اصالت، معیاری شخصی و به عبارت دیگر ذهنی است که بررسی آن توسط کارشناس اداره ثبت طرحهای صنعتی بسی دشوار است. در حقیقت، همواره در تمامی نظامهای حقوقی، این گرایش کلی وجود دارد که از معیارهای ذهنی و مجرد که دست قاضی و کارشناس را در تعیین حق و باطل باز میگذارد پرهیز شود و به جای آن معیار عینی و مسلم که تضمین کننده واقعی عدالت است به کار برده شود. جدید بودن از طریق بررسی سوابق افشاء یا عدم آن، به مراتب بهتر از اصالت میتواند حقوق طراح متقاضی ثبت و نیز دیگر طراحان را تضمین کند.
در خاتمه این دسته از حقوقدانان که با ذکر دلائل فوق در نهایت اظهار نظر کردهاند که: « ماده 21 را اینگونه اصلاح کرد که یک طرح برای کسب حمایت قانونی از طریق ثبت، باید هم جدید باشد و هم اصیل، به بیان روشنتر، نه تنها نباید قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته باشد، بلکه با خلاقیت طراح، باید متمایز از طرحهای موجود هم باشد.»
علیرغم نظر فوق که متکی به دلائل قابل اعتنائی است باید گفت که طرحی قابل ثبت است که اصیل یا جدید باشد. به عبارت دیگر در صورتیکه طرح مورد درخواست ثبت واجد شرط اصالت باشد یا نو و جدید باشد، قابل ثبت است. نگارش ماده 21 قانون مصوب 1386 به نحوی است که دیدگاه فوق را تقویت میکند. به عبارت دیگر قانونگذار با توجه به عبارت «جدید یا اصیل باشد» خواسته است طرحهایی که واجد یکی از دو شرط فوق باشد را قابل ثبت معرفی کند.
بنابراین از عبارت فوق تخییر مستفاد میشود و هر طرحی که واجد شرط جدید یا اصالت باشد قابل ثبت بنظر میرسد. به نظر این دیدگاه، منطبق با صراحت ماده است و میتواند حقوق طراح را نیز تا حد ممکن تأمین کند؛ زیرا اگر از اصالت معنای نسبی آن ملاک باشد بدیهی است که حقوق طراحان را بنحو کامل تأمین نمیکند بویژه از آنها در مقابل طرحهای مشابه حمایتی به عمل نمیآورد اما اگر اصالت را به معنای که در ماده 84 آئیننامه مصوب 1387 آمده است بپذیریم آنوقت باید گفت که این دیدگاه میتواند تأمین کننده حقوق طراحان به نحو کامل باشد؛ زیرا طرح مورد درخواست ثبت یا جدید است یعنی طرحی است که قبل از تسلیم اظهارنامه و یا قبل از تاریخ ادعای حق تقدم، همانند آن به عموم عرضه نشده است یا اینکه اگرچه طرح واجد شرط جدید بودن نیست لیکن حداقل دارای اصالت میباشد. بدین توضیح که طرح مورد درخواست ثبت به طور مستقل توسط طراح پدید آمده و کپی و تقلید طرحهای موجود نیست و از دید یک کاربر آگاه متفاوت از طرحهایی است که قبلاً در اختیار عموم قرار گرفته است و بدیهی است که این تفاوت باید اساسی و چشمگیر باشد و تفاوت جزئی و اندک نمیتواند ملاک باشد. با این معنا از اصالت توانستهایم تا حدود ممکن طرحهای جدید و اصیل را با هم نزدیک کنیم و در واقع باید بگویم که طرحی قابل ثبت است که جدید و یا حداقل اصیل باشد.
با توجه به مراتب فوق این نظریه نیز که دو اصطلاح «جدید» و «اصیل» در ماده 21 قانون مصوب 1386 بصورت مترادف بکار رفتهاند نیز صحیح نمیباشد. زیرا این دو اصطلاح در فرهنگ حقوق مالکیت فکری دارای بار معنای متفاوت بوده و قانونگذار حکیم به هیچ وجه آنها را به صورت مترادف مورد استعمال قرار نمیدهد.
رویه قضایی ایران نیز دو اصطلاح جدید و اصیل را دارای معنای متفاوت دانسته و طرح صنعتی را در صورتی که حداقل از اصالت برخودار باشد قابل ثبت شناخته است.
ارسال نظر